Maksimalno iskoristiti organski otpad

Autori projekta Komposter Boris Radunović, Matija Mitrović i Iva Radunović pobjednici su prvog hakatona vezanog za klimatske promjene Climathon Podgorica, a uz pomoć ove ideje ne samo da će se stvoriti konačan proizvod za poljoprivrednike, već će se i smanjiti neadekvatno upravljanje otpadom i šteta koja zbog toga nastaje.

Pobjednički tim prvog Climathona Podgoricasastavljen od dvoje arhitekata i programera zapolaznu osnovu realizacije projekta Komposter uzeo je podatak da se oko 50 odsto ukupnog otpada odnosi na organski, zbog čega su odlučili da ponude rješenje čiji je cilj prikupljanje organskog otpada i sličnih proizvoda i konverzija u kompost, a sve to uz pomoć aplikacije koja bi povezivala pojedince i kompanije širom Crne Gore, omogućavajući im da aktivno učestvuju u ovom procesu.

„Većina proizvedene hrane koja se ne upotrijebi, neadekvatno se baca na deponije, a dodatni problem u ovakvom načinu raspolaganja organskim otpadom je povećanje emisije ugljendioksida”, rekao je Radunović Analitici.

Komposter tim rješenje ovog problema vidio je u sakupljanju i obradi organskog otpada kroz prirodne procese, stvarajući na taj način održive resurse za organski uzgoj i pomažući prirodi da se obnavlja.

„To je moguće uraditi koristeći bakterije, gliste i muve, odnosno prirodne mehanizme. Naša ideja je da organski otpad bude obrađen kroz biološke procese, transformisan u organsku i zdravu hranu za biljke i životinje“, pojasnio je Radunović, dodavši da se uz pomoć njih mogu inicirati biološki procesi.

Osnovni pogon je u kompostiranju, a za taj proces moguće je skupljati ostatke iz kuhinje nakon pripremanja hrane, uključujući i ljuske jaja, kosti i meso, pokošenu travu, grane i lišće, filter kesice od čaja i kafe, salvete i papirno posuđe.

„Partneri u prikupljanju otpada doslovno mogu biti svi koji imaju bilo kakav kontakt sa nekom od sirovina ili nakon čijih aktivnosti se odlaže neka vrsta organskog otpada, a to uključuje restorane, kafiće, hotele, javne kuhinje, vrtiće, prodavnice, poljoprivredna gazdinstva, kao i preduzeća zadužena za gradsku čistoću i deponije“, naglasio je naš sagovornik, dodavši da bi ugostiteljski objekti, koji bi bili uključeni u ovaj lanac, stekli pravo na dobijanje posebne oznake koju bi mogli da istaknu na ulazu, kako bi oni koji preferiraju društveno odgovorne kompanije mogli lako da ih prepoznaju.

Radunović naglašava da cio proces ima ekološku komponentu, uključujući i transport, koji će se odvijati isključivo na način koji ne zagađuje okolinu, odnosno ne zahtijeva upotrebu goriva.

Jedan od ključnih procesa u ovom poslu biće kompostiranje sa glistama, koje usitnjavaju organski otpad u materijal koji je velik samo dva mikrona. Gliste mogu da obrade organiski otpad do 50 odsto sopstvene težine dnevno, što znači da će 30 kilograma glista, uz pomoć kojih će se početi ovaj posao, moći da obrade do 15 kilograma otpada po danu. Cijelom procesu posebno pogoduje činjenica da se reprodukcija glista odvija u periodu od 60 dana, odnosno da se za godinu jedna glista razmnoži u hiljadu novih organizama.

Finalni proizvodi u drugoj fazi biće humusni nektar, koji će biti dostupan u pakovanju od 250 mililitara i jednog litra, kao i humusni glistenjak, u vrećama od 20 i 60 litara. a u narednoj fazi kompostiranje bi se odvijalo uz pomoć muva, koje nijesu invazivni organizmi, istakao je Radunović.

„Još od 2009. proučavam permakulturu i upravo tokom tog procesa sam shvatio koliko je bitno podstaći biodiverzitet, odnosno baviti se dizajnom ekosistema u kojem su ključni procesi koji se odvijaju dvadesetak centimetara ispod površine tla. Ovaj pristup suprotstavljen je ideji o oranju zemlje, jer se mnogo bolji, a za biodiverzitet povoljniji rezultati dobijaju kompostiranjem, odnosno pravljenje sloja od kartona, lišća ili sijena ispod kojeg se sakupljaju insekti koji prerađuju otpad, koji se u potpunosti raspadne od jeseni do ljeta“, precizirao je on, napominjući da ovdje nije reiječ o zatvorenim ekosistemima, već onima koji imaju prolaz kroz koji se omogućava upliv drugog ekosistema, tako da je sav proces prirodan.

Naš sagovornik dodaje da svijest o potrebi da se radi kompostiranje u Crnoj Gori već postoji, iako ono nije zastupljeno u velikoj mjeri, ali da za većinu poljoprivrednika to nije nepoznanica. On naglašava i da je od velikog značaja za biodiverzitet to što se poljoprivrednici okreću kompostu, izbacujući iz upotrebe mineralna đubriva koja uništavaju tlo, kao i stajsko đubrivo, koje se često koristi na neadekvatan način. 

Projekat Komposter biće upotpunjen izradom detaljnog elaborata u ovoj oblasti, kreiranjem brenda Nature Love, kao i stvaranjem online zajednice koja bi o ovim pitanjima svakodnevno razmjenjivala informacije.

Prvi događaj ove vrste u Crnoj Gori održan je u NEST habu, u organizaciji NVO „Gnijezdo“, pod pokroviteljstvom Delegacije Evropske Unije u Crnoj Gori, a u saradnji sa Ministarstvom nauke, Programom Ujedinjenih nacija za razvoj (UNDP), kompanijom Telenor, Glavnim gradom, Privrednom komorom Crne Gore, Erste bankom i Fondacijom Petrović Njegoš.

Climathon Podgorica bio je 24-satni hakaton, na kojem su učesnici predlagali inovativna rješenja za probleme u gradskim sredinama, koji se tiču klimatske krize. Događaj je bio hibridnog karaktera, odnosno organizovan djelimično uživo sa gostovanjima i programom, dok su takmičari i članovi žirija komunicirali i predstavljali ideje putem Zoom platforme.